Home
» Lý luận phê bình
» Châu Thạch: Tản mạn với bài thơ “Uống rượu với Lê Mai Lĩnh” của Kha Tiệm Ly
Châu Thạch: Tản mạn với bài thơ “Uống rượu với Lê Mai Lĩnh” của Kha Tiệm Ly
Thứ Hai, 23 tháng 1, 2017
Tôi biết Kha Tiệm Ly cở trên 5 năm rồi và có
dịp được gặp anh vài ba lần. Tôi biết Lê Mai Lĩnh cở 50 năm rồi khi hai tôi còn
cắp sách đến trường. Hồi đó tôi có đến nhà anh một hai lần khi anh muốn thành
lập một hội thơ học trò nhưng hình như không thành. Rồi thôi anh không nhớ tôi
nhưng tôi thì nhớ anh từ đó, bởi vì tôi đã gối đầu giường quyển thơ đầu tay của
anh tên là “Nỗi Buồn Nhược Tiểu” mà anh đã bán xe đạp, bán áo quần để kiếm tiền
cho nó ra đời. Quyển thơ đó bị cháy trong Mùa Hè Đỏ Lứa Quảng Trị khi tôi bỏ Cổ
Thành với quê hương của một thời tuổi trẻ vàng son và tài sản đồ sộ của gia
đình tôi.
Chỗ ở hiên nay: 75 Phan Kế Bính, TP. Đà Nẵng
Điện thoại: 0511.3894610
Email: truongvantran@hotmail.com
_____
TẢN MẠN VỚI BÀI THƠ “UỐNG RƯỢU VỚI LÊ MAI LĨNH” CỦA KHA TIỆM LY
TẢN MẠN VỚI BÀI THƠ “UỐNG RƯỢU VỚI LÊ MAI LĨNH” CỦA KHA TIỆM LY
---00---
Tôi biết Kha Tiệm Ly cở trên 5 năm rồi và
có dịp được gặp anh vài ba lần. Tôi biết Lê Mai Lĩnh cở 50 năm rồi khi hai tôi
còn cắp sách đến trường. Hồi đó tôi có đến nhà anh một hai lần khi anh muốn
thành lập một hội thơ học trò nhưng hình như không thành. Rồi thôi anh không
nhớ tôi nhưng tôi thì nhớ anh từ đó, bởi vì tôi đã gối đầu giường quyển thơ đầu
tay của anh tên là “Nỗi Buồn Nhược Tiểu” mà anh đã bán xe đạp, bán áo quần để kiếm
tiền cho nó ra đời. Quyển thơ đó bị cháy trong Mùa Hè Đỏ Lứa Quảng Trị khi tôi
bỏ Cổ Thành với quê hương của một thời tuổi trẻ vàng son và tài sản đồ sộ của
gia đình tôi.
Có thể nói Kha Tiệm Ly, Lê Mai Lĩnh là thần
tượng của tôi. Tôi yêu giọng văn chương của hai người nhưng thú thật, tôi không
thuộc bài thơ nào của họ vì chính thơ tôi, tôi cũng chẳng thuộc một dòng.Thời
tuổi trẻ, cái đầu tôi chứa đầy thơ Mới. Chứa đến nỗi không còn chổ nhét vào nữa
kể cả thơ của chính tôi. Bây giờ về già cái đầu thêm suy thoái nên làm gì còn
nhớ được thơ ai.Tuy thế trời lấy cái nầy trời cho cái khác. Bây giờ đọc thơ,
tôi thưởng thức được cái hay của bài thơ gần như rốt ráo. Thế mà lạ chưa kìà,
bây giờ tôi lại thấy thơ Kha Tiệm Ly, thơ lê Mai Lĩnh nó hay hơn nhiều lần cái
thứ thơ mà tôi chứa đầy trong đầu thuở ấy. Nói như thế có ai ném đá tôi không?
Chắc không đâu vì phát biểu là quyền của tôi mà. Tuy thế tôi cũng xin giải
thích thêm một chút để bạn đọc thông cảm mà tha thứ cho tôi, nếu có điều sai
trật.Tất cả các thơ tôi đọc thời trẻ giống như một dòng nước mát chảy vào hồn
tôi,mà hồn tôi đã là một dòng suối trong veo. Bây giờ đọc thơ Kha Tiệm Ly, Thơ
Lê Mai Lĩnh giống như một dòng nước sôi bỏng chảy vào hồn tôi, mà hồn tôi
là ống cống nhiều tháng năm tích tụ chất ô dơ. Ôi thích làm sao,
chuột bọ, côn trùng bỏ chạy hết, chất ô dơ tan ra và trôi đi tuồn tuột, linh
hồn tôi tuy không được trong veo như trước nhưng khoái lạc ngất ngây.Nhiều năm
tôi muốn khóc, nhiều năm tôi muốn chửi, muốn dạy đạo đời, muốn khuyên nhân thế,
muốn đạp sập bao bức tường rêu mốc, muốn tẩy sạch chất cặn bả bám vào
tôi nhưng tôi làm không được. Đọc Kha Tiệm Ly, đọc Lê Mai Lĩnh tôi thấy
hầu như họ đã làm cái mà tôi đã ao ước làm nhưng đã làm không được.Tôi thờ Chúa
nên không dám khen họ là Chúa. Thì thôi tôi tôn họ là Vua đi, vua anh minh đã
ban cho linh hồn tôi nhiều ân huệ được khóc, được cười, được than van, được
chưởi rủa bằng tất cả cái thật của lòng mình, của tình cảm, cúa suy tư của con
Người mình thực thụ.Tôi đọc thơ họ sang sảng để cái hùng khí trong tôi thỏa sức
vẩy vùng.
Tôi cứ nghĩ Lê Mai Lĩnh và Kha Tiệm Ly
không quen nhau vì họ ở hai chân trời xa nhau lăng lắc từ khi còn trẻ cho đến
nay về già. Mà thật vậy, họ chưa gặp nhau lần nào nhưng lại ngồi uống với nhau
mới lạ. Ôi! Tôi vừa nhớ ra không lạ mấy đâu. Cái anh Kha Hảo Hán nầy có linh
hồn ngàn năm. Thơ anh uống rượu với tiền bối Phàn Khoái, Tống Giang sống ngàn
năm trước còn được huống chi là với Lê Mai Lĩnh thời nay, chỉ cách một đại
dương. Đọc bài thơ “Uống Rượu Với Lê Mai Lĩnh” của Kha Tiệm Ly sáng tác
tôi sướng nân. Sướng là vì hai thần tượng của mình là tri kỷ của nhau, họ chén
tạc chén thù để ta ngồi ngoài nghe được lời qua tiếng lại của họ, rửa được lổ
tai trần tục, tiếp nhận hương hoa của tâm hồn họ, thứ mà mình ghiền nhưng dễ
đâu thưởng thức trọn vẹn nếu họ không có cơ hội ngồi lại tâm tình. Bài thơ nầy
chỉ có Kha Tiệm Ly nói, không thấy Lê Mai Lĩnh trả lời nên tôi cứ tưởng tượng
vì mới uống rượu với nhau làn đầu nên nhà thơ đất Quảng Trị tịnh khẩu cái đã,
sợ mở miệng ra chửi vung vít thì đàn em coi thương. Tiếc quá, nếu mà Kha nhà ta
để cho Lê chửi vài câu thì ta được biết thêm cái văn hóa chửi của Lê đến
hả dạ hả lòng. Bài thơ nhờ đó sẽ hay thêm lăm lắm.
Bây giờ ta hãy đi vào thơ. Mở đầu Kha Tiệm
Ly viết:
Tôi chưa gặp anh dù - Chỉ một lần,
Mà quý anh ngợp trời khí phách.
Vậy là Kha mới “kiến kỳ thanh”
Lê Mai Lĩnh chớ chưa hề “kiến kỳ hình”nhà thơ nầy. Mới “kiến kỳ thanh” mà khen
người ta tới tấp:
Dòng đời quanh co, ai dơ, ai sạch,
Huynh vẫn trong ngần một khối tinh anh.
Núi càng cao, sông càng thác lũ,
Mới biết ai thất phu, ai đấng anh hùng.
Trời càng cao, càng gió to, bão dữ,
Mới biết đâu là chim sẻ, chim hồng!
Tay hào kiệt vươn ngoài vạn lý,
Thì có sá gì một nhúm biển khơi?
Kha Tiệm Ly có biệt danh là Kha Hảo Hán,
coi trời bằng vung, cao ngạo giữa đời, tự cho mình uống rượu với Lỗ
Trí Thâm, với Phàn Khoái, với hảo Hán, với La hán, với Tống Giang, với Bụi Đời,
với Giang Hồ, với Đĩ,nhưng uống với ai thì đều là người có khí phách “Rượu hảo
hán rót bung trời hảo hán/Gương anh hung mài bén dạ anh hùng”, vậy mà ca tụng
Lê Mai Lĩnh là “Huynh vẫn trong ngần một khối tinh anh” chứng tỏ cái họ Lê nầy
“danh bất hư truyền” rồi.Tôi đã gặp Kha, uống rượu với Kha một vài lần, lòng
yêu mến và cảm phục khôn lường. Nay hình ảnh Lê Mai Lĩnh đã đẹp trong những bài
thơ văn của anh lại càng đẹp thêm qua thơ Kha, hiện lên trong đầu tôi cái hình
tượng của một con người “Tay hào kiệt vươn ngoài vạn lý/Thì sá chi một nhúm
biển khơi”.
Hai anh chàng nầy đều có danh, nhưng danh
bất phùng thời. Đều là bất đắc chí với nhau cả:
Ly cụng ly, rượu tràn tràn sĩ khí,
Thiếu tiếng gươm khua vang bóng một thời!
Huynh nửa miệng cười đời ngạo nghễ
Cổ lai hy còn "Chống gậy tìm tình"!
Tôi đưa cay đắng bằng ly ba-xi-đế,
Vỗ bụng nhìn người, ít trọng, nhiều khinh!
Còn gì đâu, bao năm mưa cuồng, gió tạt?
Dừng bước kỳ hồ, ngoảnh lại cũng bằng không!
Cái sĩ khí tràn ra ly rượu vì nó dồn ứ lâu
trong buồng tim. Tiếng gươm khua vang bóng một thời không có nữa nên sĩ khí mới
bung ra tràn ly rượu. Ly rượu bây giờ là “chí làm trai dặm ngàn da ngựa. Gieo
thái sơn nhẹ tựa hồng mao”, là “kinh luân khởi tâm thượng (việc chính trị đã
định sẳn trong lòng). binh giáp tàng hung trung(việc giáp binh đã có sẳn trong
bụng)” đã bao năm kìm tỏa, nay nó tràn ra trong ly rượu. Cái sĩ khí ấy đáng lẽ
nó bung ra ngoài đời để kinh bang tế thế (trông coi việc nước, cứu giúp người
đời) thì nay nằm hết trong ly rượu. Ly rượu hai người phải uống vào. Uống
vào là uống cái thất bại của đời mình, là nuốt cái chí lớn của mình, là đau xót
khi “dừng bước kỳ hồ, ngoảnh lại cũng bằng không”
Vế
thơ có giọng điệu hào hùng nhưng ôm cả mối hận trong lòng đến nỗi ta tưởng
tượng cái nụ cười ngạo nghễ kia nó cay đắng làm sao, ta tưởng tượng cai “vỗ
bụng nhìn người ít trọng, nhiều khinh” kia nó xót xa nhường nào.
Cuối cùng là những tiếng thở dài. Tiếng thở
dài của anh hùng, của hảo hán, của kẻ biết mình có tài mà đành thúc thủ, nó như
riếng gầm của sư tử, tiếng hú của sói bị thương, tiếng sóng biển âm thầm ngàn
năm vỗ vào ghềnh đá, tiếng gió thổi lạnh lùng qua sa mạc hoang liêu:
Huynh ngao ngán nhìn biển dâu tan tác,
Tôi lan man vót bút luận anh hùng!
Còn gì để trọng, còn gì để khinh?
Còn chăng là hai chữ nhục, vinh.
Dốc cạn bầu, nhiều lắm ta say rượu,
Rồi xót thương ai say khúc Hậu Đình!
“Còn chăng là hai chữ nhục, vinh!”. Vâng,
nhục vinh cũng chưa chắc tồn tại ở đời. Khúc hậu Đình Hoa vang vọng ngàn năm
nhưng kẻ vinh thành nhục, kẻ nhục thành vinh trăm năm sau ai biết được là ai.
Với tôi, cái còn lại là “Ly cụng ly, rượu tràn tràn sĩ khí”. Cái sĩ khí đó là
nhân cách con người, là khí hạo nhiên của trời đất có trong hồn người. Người có
khí hạo nhiên, chết đi thì tinh hoa đó đi vào vô vi cùng trời đất, sống muôn
đời với gió với trăng. Người không có khi hạo nhiên, dẫu được thiên hạ mà đã
mất linh hồn, chết đi chưa chắc thành cây cỏ.
Bài thơ “Uống Rượu với Lê Mai Lĩnh” là một
bài thơ sầu. Sầu của những con người khí phách. Vì là nỗi sầu của những con
người khí phách cho nên chất lãng mạn của nó vượt trên sự mơ mộng bình thường
của thi nhân. Đọc thơ tôi liên tưởng đến đời tôi và thế hệ của tôi, phí đi năm
tháng như những vườn hoa tốt tươi bị dập vùi trong cát, nhưng hoa vạn vật không
gặp thời thì không nở còn hoa trong hồn người thì có khi gian nan lại nở đẹp
thêm lên.Thơ Kha Tiệm Ly và Lê Mai Lĩnh phải chăng là thứ hoa đó, nở đẹp thêm
nhờ biến động của cuộc đời ./.
Uống Rượu Với Lê Mai Lĩnh
Tôi chưa gặp anh dù - Chỉ một lần,
Mà quý anh ngợp trời khí phách.
Dòng đời quanh co, ai dơ, ai sạch,
Huynh vẫn trong ngần một khối tinh anh.
Núi càng cao, sông càng thác lũ,
Mới biết ai thất phu, ai đấng anh hùng.
Trời càng cao, càng gió to, bão dữ,
Mới biết đâu là chim sẻ, chim hồng!
Tay hào kiệt vươn ngoài vạn lý,
Thì có sá gì một nhúm biển khơi?
Ly cụng ly, rượu tràn tràn sĩ khí,
Thiếu tiếng gươm khua vang bóng một thời!
Huynh nửa miệng cười đời ngạo nghễ
Cổ lai hy còn "Chống gậy tìm tình"!
Tôi đưa cay đắng bằng ly ba-xi-đế,
Vỗ bụng nhìn người, ít trọng, nhiều khinh!
Còn gì đâu, bao năm mưa cuồng, gió tạt?
Dừng bước kỳ hồ, ngoảnh lại cũng bằng không!
Huynh ngao ngán nhìn biển dâu tan tác,
Tôi lan man vót bút luận anh hùng!
Còn gì để trọng, còn gì để khinh?
Còn chăng là hai chữ nhục, vinh.
Dốc cạn bầu, nhiều lắm ta say rượu,
Rồi xót thương ai say khúc Hậu Đình!
© Tác giả giữ bản quyền.
. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ Đà Nẵng ngày 22/01/2017
Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng Lại.
_______________________________________________
. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ Đà Nẵng ngày 22/01/2017
Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng Lại.
_______________________________________________
Bài liên quan
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét