Home
» Lý luận phê bình
» Về quê đi mày- Tiếng gọi của nhà thơ hay của thời thơ dại – Lời bình Dương Ninh Ninh
Về quê đi mày- Tiếng gọi của nhà thơ hay của thời thơ dại – Lời bình Dương Ninh Ninh
Thứ Năm, 1 tháng 12, 2016
Tôi xa
Hà Nội không phải “năm lên mười tám” như
nỗi lòng một người đã xa Hà Nội trong một nhạc phẩm nổi tiếng từ hơn 60 năm
trước, mà là năm tôi mới lên mười bẩy. Tôi xa Hà Nội cũng không được như người
đó “khi vừa biết yêu” mà
là tôi chưa hề biết yêu và thật lòng cũng chẳng biết có ai đó đã yêu tôi (!)?.
Tôi xa Hà Nội cũng không vì một biến cố trọng đại của chung xã hội hay của
riêng gia đình tôi mà chỉ là một duyên cớ rất đời thường:
Tác giả Chử Văn Long
Địa chỉ: Thôn 2, Vạn Phúc, Thanh Trì, Hà Nội.
Điện thoại: 01658818263
Email: haicv08@gmail.com
_____
VỀ QUÊ ĐI MÀY- TIẾNG GỌI CỦA NHÀ THƠ HAY CỦA THỜI THƠ DẠI?
Dương Ninh Ninh ***
VỀ QUÊ ĐI MÀY (Thơ Đặng Xuân Xuyến)
- Với Nguyễn Xuân Thành -
Mày về quê chơi đi
Tao lại dạy mày chơi
trò trận giả
Mày lại dạy tao bóng
chuyền bóng đá
Lông nhông đầu làng
cuối ngõ
Cướp cờ
Đánh đáo
Đủ trò
Mày khờ khạo
Tao ngây ngô
Nghéo tay cưới chung
một vợ
Bọn bạn bảo tao mày 2
thằng dở
To xác rồi đầu vẫn cứ
ngu ngơ.
Mày về quê chơi đi
Biền biệt thế
Bặt tin như thế
Tao nhớ mày
Rượu tao uống chẳng
say
Đêm cuối cùng mày nói
thật hay
Khắc trong tim bạn
hiền tri kỷ
Nghéo tay tao hẹn
ngày trở lại
Hai mấy năm trời
Nước chảy bèo trôi...
Mày về quê chơi đi
Về với tao. Về với
thời thơ dại
Về đi mày
Đừng lời nói gió bay.
*
Làng Đá, Ngày 11 tháng 12 năm 2014
Đặng Xuân Xuyến
LỜI BÌNH:
Tôi xa Hà Nội không phải “năm lên mười tám” như nỗi lòng một
người đã xa Hà Nội trong một nhạc phẩm nổi tiếng từ hơn 60 năm trước, mà là năm
tôi mới lên mười bẩy. Tôi xa Hà Nội cũng không được như người đó “khi vừa biết yêu” mà là tôi chưa hề
biết yêu và thật lòng cũng chẳng biết có ai đó đã yêu tôi (!)?. Tôi xa Hà Nội
cũng không vì một biến cố trọng đại của chung xã hội hay của riêng gia đình tôi
mà chỉ là một duyên cớ rất đời thường: Thi được một suất học bổng sang Sing học
tập. Do vậy, khi nhận được giấy báo phải xa Hà Nội, trong tôi đã cuộn sóng
những niềm vui sướng suốt cả hai tháng trời chờ đợi. Chỉ đến khi ngồi trên máy
bay, tôi mới thấy một nỗi buồn cô đơn xâm chiếm lòng mình mặc dù chuyến bay có
đủ cả trăm hành khách. Tôi bắt đầu thấy thiếu vắng gia đình, thiếu vắng bè bạn
rồi bất chợt nhận ra cái thiếu vắng lớn nhất là một khoảng trời rộng lớn, đó là
Hà Nội quê tôi. Vâng, Hà Nội quê tôi, mặc dù nơi tôi sinh ra và lớn lên chỉ là
một con ngõ nhỏ trong lòng phồn hoa của Hà Nội, nhưng bố tôi bảo hơn 10 đời nhà
ta đã sống trên mảnh đất ngõ này, trong căn nhà nhỏ thân thương này đã được tạo
dựng và tu đi đi sửa lại cũng đã mấy trăm năm.
Học
xong, đi làm cho công ty người nước ngoài, những thiếu vắng trên càng dầy lên
trong tâm hồn tôi. Những nỗi buồn vì xa gia đình, xa bè bạn may nhờ có cái máy
tính, cái điện thoại nên nhiều lúc vẫn có thể vừa trò chuyện vừa nhìn thấy
người trò chuyện với mình. Vẫn thấy được những khuôn mặt hiền lành như Phật của
ông bà nội ngoại; vẫn thấy được nét đẹp thanh tú và giọng nói dịu hiền của mẹ
cùng đôi mắt sáng vừa hiền từ vừa nghiêm khắc và những lời khuyên ân cần của
bố; vẫn thấy được khuôn mặt ngây thơ nũng nịu của đứa em gái nhỏ luôn nhắc
chị bao giò về thì đưa em đi ăn kem Tràng Tiền nhé và vẫn thấy được những dáng
vẻ tinh anh cùng những câu nói mày tao chí tớ thân thiết chia vui chia
buồn của lũ bạn. Nhưng còn Hà Nội quê tôi trong đó có cái ngõ hẹp với ngôi nhà
thân thương của tôi thì sao mà nhìn thấy và chuyện trò cùng chúng?
Chiều
cuối tuần được nghỉ việc, sau khi đọc và trả lời hết các thư điện tử của lũ bạn
gửi từ Hà Nội, lòng tôi như một dòng sông ngập tràn nỗi nhớ nhung về chúng. Để
đỡ buồn, tôi lên net và thật bất ngờ, khi vừa mở một trang mạng thì 4
tiếng “Về quê đi mày” bật lên trước mắt tôi rồi chúng vang lên thành
một tiếng gọi vừa rất quen vừa rất lạ. Phải chăng lũ bạn tôi, tất cả chúng nó
đang hòa chung giọng thiết tha gọi tôi: “Về quê đi mày”? Nhưng chỉ
mấy giây sau, tôi hiểu ra mình đã bị ảo thanh bởi đó là tên một bài thơ của
Đặng Xuân Xuyến mới đưa lên trang Nhà văn Lê Xuân Quang hôm đầu tuần. Bài thơ
ghi rõ cả tên người bạn được gọi: Với
Nguyễn Xuân Thành chứ đâu phải với tôi. Nhưng tôi vẫn chăm chú đọc
nó.
Vỏn
vẹn 26 câu thơ tự do, toàn những lời tiếng bình dị đời thường không một từ trau
chuốt, bài thơ được mở đầu bằng một lời nhắn gọi:
Mày về quê chơi đi
Thói
thường khi nói đến mấy tiếng “về quê
chơi”, người ta sẽ nghĩ ngay đến chuyện về thăm nơi chôn rau cắt rốn của
mình, về cái làng ta phong cảnh hữu tình thân yêu, nơi có triền đê,
lũy tre, cánh đồng, phiên chợ… và những người dân quê cần cù một nắng hai
sương trong đó có những người ruột thịt họ hàng của ta. Nhưng suốt bài thơ của
Đặng Xuân Xuyến, ta không hề bắt gặp một cảnh vật và một con người hữu tình nào
như vậy. Thậm chí, ở cuối bài, tác giả có ghi rõ tên quê mình là Làng Đá, một
làng quê nổi danh ở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên với tích truyện ngôi chùa
Đá, nhưng trong “Về quê đi mày”, tuyệt nhiên
cũng không thấy một câu, một hình ảnh, một dấu tích nào về ngôi
chùa lịch sử cổ kính có từ thời nhà Lý ấy. Mà “Mày về quê chơi đi” là để:
Tao lại dạy mày chơi trò trận giả
Mày lại dạy tao bóng chuyền bóng đá
Lông nhông đầu làng cuối ngõ
Cướp cờ
Đánh đáo
Đủ trò
Hai
tiếng “đủ trò” tưởng đã là hết nhưng chưa, bởi còn thêm cái trò này
nữa:
Mày khờ khạo
Tao ngây ngô
Nghéo tay cưới chung một vợ
Bọn bạn bảo tao mày 2 thằng dở
To xác rồi đầu vẫn cứ ngu ngơ.
Đến
đây thì ta đã rõ, “Mày về quê chơi
đi” của Đặng Xuân Xuyến không phải là lời rủ một người bạn về quê chơi
mà là tiếng nhắn gọi người bạn đó về quê để hai đứa “to xác rồi” sẽ cùng nhau chơi lại những trò ngu ngơ thời con
trẻ.
Nhưng
tội nghiệp, sau một chuỗi lời gọi bạn tha thiết ấy, hình như không nghe có
tiếng hồi vọng khiến tâm hồn nhà thơ nghẹn lắng lại. Anh lại cất tiếng
gọi “Mày về quê chơi đi” lần
thứ hai rồi thở dài buồn tủi nhắc nhớ bạn về tình cảnh ly biệt của hai đứa:
Biền biệt thế
Bặt tin như thế
Và anh
kể lể nỗi lòng nhớ thương bạn của mình:
Tao nhớ mày
Rượu tao uống chẳng say
Mỗi
người đều có một nỗi nhớ bạn cho riêng mình. Người bình dân trong Ca dao
nói “nhớ bạn chơi vơi”,
thì ở đây Đặng Xuân Xuyến nói nhớ bạn “rượu
uống chẳng say”. Phải chăng đây là rượu vừa uống vừa chờ bạn về để cùng
chung chén nên không thể được phép say?
Đúng
là nhà thơ không say thât. Anh còn nhớ rất kỹ cái đêm cuối cùng trước khi bạn
chia tay, giờ nói ra vừa để bạn ở xa cùng nhớ lại vừa kín đáo gửi vào đó một
hờn trách nhẹ nhàng con người đã quên lời hẹn ước:
Đêm cuối cùng mày nói thật hay
Khắc trong tim bạn hiền tri kỷ
Nghéo tay tao hẹn ngày trở lại
Hai mấy năm trời
Nước chảy bèo trôi...
Vậy
mà buồn thay, vẫn lại không nghe có tiếng hồi vọng. Quá tam ba bận, nhà thơ
đành phải cố cất tiếng gọi lần thứ ba:
Mày về quê chơi đi
Và
lần này thì thôi, không kể lể nhắc nhớ cho thêm dài lời mà chốt lại rõ ràng dứt
khoát:
Về với tao. Về với thời thơ dại
Rồi
nhấn thêm:
Về đi mày
Tiếng
gọi ngắn hẳn, nghe có vẻ hụt hơi. Nhưng không, đó là chính là lời thúc giục để
kèm theo câu nói cuối cùng vừa có ý dặn dò vừa có ý răn đe:
Đừng lời nói gió bay.
Như
vậy qua chữ nghĩa rất bộc tuệch của 26 câu thơ, ta thấy “Về
quê đi mày” là tiếng một người bạn gọi một người bạn thân biệt tăm
đã lâu mau về quê để cùng nhau chơi lại đủ trò ngây ngô khờ khạo thời thơ dại.
Với tên người được gọi đã được ghi cụ thể ở đầu bài thơ, liệu đây có phải là
tiếng thực của nhà thơ gọi bạn?
Xin
hãy giả tưởng, người bạn của nhà thơ đọc được bài thơ này, nghe được lời nhắn
gọi của bạn trong những vần thơ này và lần này anh ta không “lời nói gió bay” như “Hai mấy năm trơi/ Nước chảy bèo trôi..,” đã
qua; anh ta sẽ về quê thật, thì đôi bạn có cùng nhau sẽ sống lại “đủ trò” như tác giả đã hứa với bạn
không? Tôi tin là không, hoàn toàn không thể có lại được “đủ trò” thơ dại ấy. Làm sao có thể
tưởng ra cảnh hai kẻ đàn ông đang ở cái tuổi tri thiên mệnh, mắt đã phai
và má đã hóp về đến quê lại có thể cùng nhau:
Lông nhông đầu làng cuối ngõ
Cướp cờ
Đánh đáo…
và khờ khạo ngây ngô:
Nghéo tay cưới chung một vợ?
Chính
tác giả đã nói, đó là “2 thằng dở”, theo
tiếng nói ở quê anh, còn dân ngõ quê tôi Hà Nội gọi là hai thằng rồ! Thế thì
làm sao họ có thể diễn cảnh hai thằng dở, hai thằng rồ như vậy. Người ta có thể
nhớ về thời thơ dại, ôn lại kỷ niệm của một thời vụng dại, lưu luyến đôi chút
với cái quá khứ đã một đi không trở lại đó chứ sao có thể níu kéo nó lại được,
nói gì đến việc sẽ lặp lại nó thêm một lần nữa trong đời khi ta đã thành người
lớn.
Vì
không thể có lại được những trò thơ dại ấy nên “Về quê đi mày”, thoạt
nghe tưởng như đây là tiếng nhà thơ nhắn gọi người bạn cũ. Nhưng tĩnh lòng lại,
ta sẽ nhận ra đó không phải là tiếng gọi thực của nhà thơ mà là những âm vang
của thời thơ dại. Cái thời thơ dại ấy tuy đã qua đi lâu rồi nhưng nó vẩn còn
lưu bóng dáng những kỷ niệm về nó trong tâm hồn mỗi người. Sau mấy chục
năm, bươn trải trong thực tế phũ phàng của cuộc sống, mê mải trong những toan
tính khôn ngoan của người lớn và đứng trước biết bao cơn bão tinh thần muốn xô
đổ những giá trị tình cảm đạo đức, tưởng như những dấu vết ngây ngô của thời
thơ dại ấy đã bị xóa nát. Nhưng không, nó chỉ ngủ yên trong lòng mỗi người để
khi có dịp thì thức dậy. Với nhà thơ Đặng Xuân Xuyến cũng thế, khi anh nhớ tới
người bạn hiền đã biền biệt “hai mấy
năm trời” thì cũng là lúc những kỷ niệm thời thơ dại của đôi bạn bừng thức
dậy trong lòng anh, âm vang thành những tiếng thơ đầy khao khát được gặp lại
bạn để cùng nhau về quê ôn lại thời thơ dại ấy, bởi chỉ có về quê mới có thể
tìm lại những dấu vết ngây ngô khờ khạo nhưng hồn nhiên trong sáng vô tư đã qua
đi rồi ấy.
Cái
hay của tiếng gọi “Về quê đi mày” là ở đấy, ở chỗ
nó vừa ảo vừa thật. Và vì thế tôi thích bài thơ này của Đặng Xuân Xuyến.
Bây
giờ, tôi lại mong cái giọng hòa âm “Về quê đi mày” của lũ bạn tôi
từ Hà Nội vang lên một lần nữa. Nhưng cũng lại là vô vọng. Thay vì cái ảo thanh
tôi mong muốn ấy chỉ là mấy tiếng bip bip của điện thoại báo có tin nhắn:
“Chàng nhà tao bảo, mai chủ nhật ăn bún chả
nhé! Tao hỏi, đi ăn ở quán Ôbama mới ăn hồi sang Hà Nội gần đây? Chàng lắc đầu:
Không, ăn ở nhà do em làm cơ. Mày về với tao đi, về cùng tao vào bếp rồi
cùng nhau ăn như hồi xưa hai chúng mình đã từng lăng xăng phụ mẹ tao mỗi lần bà
làm bún chả ở bếp nhà tao để chiều mồm chúng mình ấy!”
Là
tin nhắn của cái Hằng đã cùng tôi chung trường chung lớp 12 năm từ Tiểu học đến
hết Trung học. Nó dịu dàng yểu điệu như một đóa hoa đẹp lại được bà mẹ giỏi nữ
công gia chánh dạy cho nhiều thứ nên bọn tôi gọi nó là Hằng Thục Nữ. Chàng nhà
nó hay chồng nó bây giờ là dân công sở, lớn hơn nó 6 tuổi, dắt lưng mấy cái
bằng học thực, bị nó đánh sét từ khi nó mới lên lớp 10. Gã đã kiên trì ủ mầm
tình yêu nó, chờ nó học xong Sư phạm Mẫu giáo là xin cưới liền tay. Giờ họ đã
có một bé trai gần 2 tuổi.
Đọc
tin nó nhắn, tôi đã toan nhắn mắng lại nó:
“Con Nỡm, mày thừa biết tao đang ở xa Hà Nội
cả nghìn cây số lại thêm cơm áo không đùa với kẻ làm thuê cho người nước ngoài,
sao lại đưa cái món bún chả Hà Nội khoái khẩu của tao ra để nhem thèm tao thế?”.
Nhưng
nghĩ vui thế thôi chứ tôi biết, con bạn thân của tôi nó đâu có nhem thèm tôi mà
chính nó đang nhớ tôi hay đúng hơn là nhớ một thoáng thơ dại của chúng tôi,
những buổi tôi đến nhà nó cùng nhau lăng xăng phụ bếp bên mẹ nó làm một bữa bún
chả ngon lành…
Vì
vậy, tôi không vội nhắn lại cho nó một chữ mà đợi trưa mai, tôi sẽ mở hộp thư
gửi cho nó bài thơ “Về quê đi mày” của Đặng Xuân Xuyến
cùng đôi dòng tản bình của tôi để, sau khi xong bữa bún chả cho chàng nhà nó,
nó sẽ đọc rồi tha hồ mà thương nhớ thời thơ dại mới qua chưa lâu của chúng tôi.
Sài Gòn 25/11/2016
Địa chỉ: Thành phố Sài Gòn
Email: duongninhsg@gmail.com
Đặng Xuân Xuyến Gửi đăng.
© Tác giả giữ bản quyền.
. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ Hà Nội ngày 01/12/2016
Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng Lại.
_______________________________________________
Bài liên quan
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét