Hai nhà thơ hay từ hai nhà thơ lớn – Bài viết Phạm Đức Nhì (USA)

Thông tin cá nhân: (VanDanViet)    

Ta về một bóng trên đường lớn              Thơ chẳng ai đề vạt áo phai           Sao bỗng nghe đau mềm phế phủ           Mười năm đá cũng ngậm ngùi thay.       Ta trở về, một mình, cô đơn thế đó. Sông và núi cũng nát lòng. “Mềm phế phủ” là ngôn ngữ thơ đầy sáng tạo thường thấy ở Tô Thuỳ Yên. Vần “thay” tuyệt đẹp như một dấu hỏi và dấu than, dấy mãi lên những vang vọng, cháy lòng.           Vĩnh biệt ta mười năm chết dấp           Chốn rừng thiêng im tiếng nghìn thu           Mười năm mặt sạm soi khe nước           Ta hoá thân thành vượn cổ sơ.     Ta 10 năm im lìm như thảo mộc, muông thú, chốn rừng già ngàn tuổi. Ta sống mà đã chết. Chết dấp. Thanh gỗ tầm thường thô sảm trong tay hảo kiếm thủ đã đánh ra những chiêu thức phi thường. Chữ đắc vị, chói sáng hào quang thế đó, đã trải suốt Ta Về như một hịch truyền. Vần điệu tuyệt vời, dù thơ họ Tô ít chú trọng đến yêu vận, cước vận. Nhiều chỗ vần lơi mà vẫn khít khao như giữa “im tiếng ngàn thu” và “vượn cổ sơ.”             Ta về cúi mái đầu sương điểm           Nghe nặng từ tâm lượng đất trời             Cám ơn hoa đã vì ta nở             Thế giới vui từ mỗi lẻ loi.       Có lẽ ây là đoạn thơ toàn bích nhất trong bài. Nó mở ra những góc nhìn khác, như một chuyển bước, lật qua những trang tận tuyệt. Ta cúi đầu để tạ ơn, để cười với nghịch cảnh, cũng để tìm lại cái ta đã chết dấp 10 năm. Thơ ánh lên niềm vui giả tưởng giữa gai buồn.           Tưởng tượng nhà nhà đang mở cửa             Làng ta ngựa đá đã qua sông           Ngừơi đi như cá theo con nước           Trống ngũ liên nôn nả gióng mừng.     Tưởng tượng thôi, quê ta đang vào mùa nước nổi, người người tiếp nhau tràn lên cứu nguy tổ quốc. Trống ngũ liên chỉ gióng lên khi thúc quân, thúc đô vật, và thúc tráng đinh hộ đê. Vui biết mấy, nhưng chỉ là vui giây lát thôi. Trong mộng tưởng.           Ta về như lá rơi về cội           Bếp lửa nhân quần ấm tối nay           Chút rượu hồng đây xin rưới xuống            Giải oan cho cuộc biển dâu này.       Thơ tuyệt vời ở ngôn ngữ và hình ảnh. Thơ chuyển mạch quá nhanh khiến ta rơi vào chân không. Ta vừa muốn rửa hờn,vừa muốn yên thân, tha hoá được sao?           Ta về khai giải bùa thiêng yểm           Thức dậy đi nào, gỗ đá ơi           Hãy kể lại mười năm truyện cũ           Một lần kể lại để rồi thôi.     Hai câu trên là sấm nổ, hịch truyền. Hai câu dưới nhẹ thếch tan loãng vào cõi yếm nhược, phủi tay.           Ta gọi thời gian sau cánh cửa           Nỗi mừng giàn giụa mắt ai sâu           Ta nghe như máu ân tình chảy.           Tự kiếp xưa nào tưởng lạc nhau.             Ta về dầu phải đi chân đất           Khắp thế gian này để gặp em           Ðau khổ riêng gì nơi gió cát           Thềm nhà bụi chuối thức thâu đêm.           Cây bưởi xưa còn nhớ, trắng hoa           Ðêm chưa khuya quá, hỡi trăng tà           Tình xưa như tuổi già không ngủ           Thức trọn, khua từng nỗi xót xa.     Có thể nói rằng Tô Thuỳ Yên là phù thuỷ của ngôn ngữ thơ. Chữ mang  bùa ngải ở “sau cánh cửa”,”mắt ai sâu”, “riêng gì”, “bụi chuối thức”,”khua”. Nhưng có lẽ anh hơi tham lam, chỉ vì một chữ “khua” mà giữ lại nguyên đoạn thơ trùng dụng cả ý, từ, lẫn hình ảnh ở mấy đoạn trên. Có đáng không? (Hạc Bút Ông)       Không còn nghi ngờ gì nữa, ngôn từ thơ Tô Thùy Yên như một phụ nữ đẹp lộng lẫy, sang trọng, quý phái, cư xử lịch sự, ý tứ, đúng phép tắc. Bài thơ có rất nhiều hình ảnh đẹp. Mỗi đoạn – như một bài thơ riêng biệt - đều có một hoặc hai bức tranh sinh động chắp cánh cho trí tưởng tượng của người đọc bay cao, bay xa. Tiếc thay, do cấu trúc của thể thơ, các đoạn đứng riêng lẻ, độc lập, chứ không nối kết với nhau thành thế trận nên cảm xúc ở cuối bài không có sức mạnh tổng hợp.