Home
» Lý luận phê bình
» Đi ngang qua mùa hạ… Cái giật mình của một tâm hồn lãng tử! - Lời bình Hoàng Thảo Chi (Huế)
Đi ngang qua mùa hạ… Cái giật mình của một tâm hồn lãng tử! - Lời bình Hoàng Thảo Chi (Huế)
Thứ Hai, 14 tháng 7, 2014
Thứ
bảy - 15/09/2012 09:41
Với
tôi, bài thơ Ngang qua mùa hạ… của Lê Bá Duy là một bài thơ khó. Có thể, các
quý vị sẽ cho là tôi dùng sai từ cũng nên. Vì thông thường người ta chỉ bảo là:
Đề toán khó, đề văn khó… chứ chẳng ai lại bảo một bài thơ khó như tôi bao giờ!
Nhưng xin thề là tôi đã nói chính xác cái cảm nhận của mình, khi lần đầu tiên
tôi đọc bài thơ này. Và sau khi đọc lại nhiều lần thì đúng là khó thật, chứ
không phải là cảm giác nữa. ...
Tác
giả Hoàng Thảo Chi
Tên
thật Hoàng Văn Luận
Địa
chỉ: 108 Phan Văn Trường TP Huế
Điện
thoại: 0946370099
Email: hoangthaochi87@yahoo.com.vn
_____
ĐI NGANG QUA MÙA HẠ…
CÁI GIẬT MÌNH CỦA MỘT
TÂM HỒN LÃNG TỬ!
NGANG QUA MÙA HẠ
(Thơ Lê Bá Duy)
Nắng lật tung những luống cày
Và tơi tả đất và say mặt người
Ta vàng một cõi rong chơi
Giật mình kí ức bời bời hạ xa
Một đau đáu ngọn gió qua,
Một trăn trở bước đời ta đi về
Một đời Mẹ với đồng quê
Một đời Cha mãi vỗ về tình con.
Ta chinh phục núi thon von
Giơ tay hứng giọt mất còn thiên thu.
12/5/2011
Lê Bá Duy
Lời bình Hoàng Thảo Chi
Với tôi, bài thơ Ngang
qua mùa hạ… của Lê Bá Duy là một bài thơ khó. Có thể, các quý vị sẽ cho là tôi
dùng sai từ cũng nên. Vì thông thường người ta chỉ bảo là: Đề toán khó, đề văn
khó… chứ chẳng ai lại bảo một bài thơ khó như tôi bao giờ! Nhưng xin thề là tôi
đã nói chính xác cái cảm nhận của mình, khi lần đầu tiên tôi đọc bài thơ này.
Và sau khi đọc lại nhiều lần thì đúng là khó thật, chứ không phải là cảm giác
nữa.
Bây giờ, tôi xin phép được
giãi bầy với quý vị về cái khó của tôi, khi cảm nhận bài thơ này để mọi người
cùng chia sẻ. Trước tiên tôi nói về tên của bài thơ. Chỉ với tiêu đề: Ngang
qua mùa hạ… đã lập tức làm tôi lúng túng về nhận thức. Trong thế giới của chúng
ta, thời gian luôn vận động. Một năm qua bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông. Thông
thường, con người và vạn vật phải cùng song hành với thời gian, không gì có thể
đi sau, hoặc đi trước thời gian cả. Nhưng tên của bài thơ này là một ngoại lệ.
Vì nó không song hành cùng thời gian…mà đi Ngang qua mùa hạ! Nếu cứ
từ khái niệm: Ngang qua…thì nhất định phải hiểu là tác giả đã neo bốn mùa Xuân,
Hạ, Thu, Đông lại, tựạ như những vùng đất và đi ngang qua chúng, như ta đi
ngang qua Đà nẵng, ngang qua Quảng nam, ngang qua Quãng Ngãi, ngang qua Bình
Định… vậy. Đó là điều trên cả… phi thường… dẫn đến… phi lí. Nhưng nó lại hiện
hữu lừ lừ trước mắt tôi đây: Ngang qua mùa hạ! Thầy Lê Bá Duy này làm khó
mình quá! Không làm sao mà hiểu ngay được. Bực hết cả mình. Đó là cái khó thứ
nhất của tôi. Các vị tiền nhân có dạy: Đầu có xuôi, đuôi mới lọt…Nghĩa là mở
đầu mà thuận lợi thì mọi cái về sau sẽ dễ dàng và trót lọt. Nhưng trong trường
hợp này thì với tôi là: Đầu không…lọt…lắm! Tức mình vì cái không lọt
ấy mà tôi trí chết đọc đi, đọc lại bài thơ này đến mấy lần liền:
Nắng lật tung những luống cày
Và tơi tả đất và say mặt người
Ta vàng một cõi rong chơi
Giật mình kí ức bời bời hạ xa.
Những chữ mà tôi đã tô đậm
trên kia chính là những cú đấm mà tôi phải đỡ ngay từ khổ thơ đầu tiên. Tôi nhớ
là đã đọc ở đâu đấy, các nhà phê bình văn học đã nói rằng: Thơ chỉ là để thưởng
thức thôi, chứ đừng cố hiểu cặn kẽ chúng. Nhưng chỉ là người phàm, nên tôi cứ
cố muốn biết những điều tác giả đang giấu trong những câu thơ của mình. Nhìn
xuôi về cuối bài, tôi thấy tác giả đề ngày viết bài thơ là ngày 12 tháng 5 năm 2011.
Đó là mùa hạ năm ngoái. Một cơn gió mát thoảng qua nỗi bức bối của tôi. Phải,
bài thơ này có xuất phát điểm từ một thực tế, từ một mùa hạ trần gian, chứ
không phải một mùa hạ trong tưởng tượng.Tháng năm, tháng sáu vùng Bắc bộ quê
tôi nắng lắm. Cứ như Lão Khoa* đã tả trong thơ thời còn là Thần đồng thiếu nhi
thì rất chi là sợ: “Nước như ai nấu, chết
cả cá cờ. Cua ngoi lên bờ, Mẹ em xuống cấy…” Còn mùa hạ mà Lê Bá Duy đã gặp
cũng chẳng kém cạnh chút nào:
Nắng lật tung những luống cày
Và tơi tả đất và say mặt người.
Là người sinh ra trên
những luống cày, tôi hiểu đến tận cùng nỗi nhọc nhằn khổ ải, của ông bà cha mẹ
và những người nông dân nước Việt yêu dấu của tôi phải chịu đựng. Tôi đã chứng
kiến biết bao lần những luống cày do cha tôi lật lên, được nắng, được gió mùa
hạ dần dần đốt khô, cứng như mảnh sành… và mọi người gọi chúng là ruộng ải. Để
có được những kết quả ban đầu ấy, những cánh đồng mùa hạ đã hút hết bao sức lực
của những người nông dân chân lấm tay bùn. Thân xác họ tả tơi, quay quắt vì
ruộng đồng giữa ngút ngàn nắng hạ. Giữa bức tranh tả thực sống động ấy, hai câu
thơ tiếp theo y hệt những nốt lặng đột ngột xuất hiện trong một đoạn nhạc sôi
động. Làm cho không gian như chùng xuống:
Ta vàng một cõi rong chơi
Giật mình kí ức bời bời hạ xa.
Ta vàng một cõi rong chơi…
từ vàng…lại giáng cho tôi một đòn choáng váng! Tôi không thể hiểu ngay được nó.
Tôi âm thầm nghĩ ngợi. Trước tiên tôi nghĩ về những cây vàng SJC hiện đang bán
trong các tiệm vàng, giá lên đến gần bốn mươi sáu triệu đồng. Nhưng tôi vội gạt
phắt những cây vàng ấy đi. Thời buổi này ( và có lẽ ở mọi thời đại ) phần lớn
các nhà thơ luôn gắn liền với sự thanh bạch… chứ không đi với cái màu vàng có
giá mấy chục triệu đồng một lượng kia. Vậy cái từ vàng kia nghĩa là gì?
Lại một lần nữa Lê Bá Duy đẩy tôi vào ngõ cụt. Biết có nghĩ mãi thì cũng chẳng
hiểu gì, tôi bỏ bài thơ đi ra ngoài cho thoáng. Xung quanh nhà tôi, những dãy
bằng lăng đang thì thào trong gió. Chúng đã làm tròn bổn phận trong mùa hạ huy
hoàng là dâng hiến cho đời vô vàn những chùm hoa tím lãng mạn. Bây giờ chúng có
thể im lặng suy tư chờ đến mùa hạ năm sau. Tôi đi chầm chậm dưới tán lá, miên
man nghĩ về màu tím bằng lăng và màu vàng trong thơ Lê Bá Duy. Có cái gì đó mơ
hồ như một ngón tay gõ nhẹ trên vai, tôi đưa tay lên và nhận được một cánh lá
bằng lăng vừa đậu xuống. Một cánh lá vàng mọng, y hệt cánh lá phong vàng huyền
hoặc của mùa thu xứ trời Tây xa lắc trong tâm tưởng tôi. Ngắm cái màu vàng mộng
mị của cánh lá trên tay, tôi liên tưởng đến màu vàng mà Lê Bá Duy đã viết: “Ta vàng một cõi rong chơi…” Hình như tôi
đã bắt đầu giải mã được màu vàng ấy! Phải chăng màu vàng ấy chính là cõi mộng
vàng khát khao đi tìm và chinh phục cái đẹp, cái vĩ đại, cái cao cả giữa cuộc
đời trong trái tim thi nhân? Trong công cuộc tìm kiếm ngỡ như vô tận ấy, bất
ngờ thi nhân đã gặp lại mùa hạ với cái nắng cháy trời cháy đất giữa trần gian,
làm trái tim mộng du bừng tỉnh: Giật mình kí ức bời bời hạ xa…Khi hạ cánh xuống
đời sống thực tại, người thi sỹ lãng tử lập tức trở về với những kỉ niệm quê
hương, với mẹ cha và với chính bản thân mình. Qúa khứ tuôn chảy như dòng thác
bất tận:
Một đau đáu ngọn gió qua
Một trăn trở bước đời ta đi về
Một đời Mẹ với đồng quê
Một đời Cha mãi vỗ về tình con.
Cái đẹp, cái cao cả, cái
vĩ đại…mà bấy lâu thi nhân mải mê tìm kiếm cứ bặt âm vô tín giữa cõi mù khơi,
thì lại bất ngờ hiện hữu long lanh tỏa sáng ngay nơi chôn nhau, cắt rốn của
mình. Âý là những ngọn gió mát lành của quê hương ru ta mỗi chiều nắng hạ, là
những lối mòn nho nhỏ nâng những bước chân ta từ thuở ấu thơ chập chững, là
những giọt mồ hôi mẹ cha đổ trên những cánh đồng sớm tối, cho ta những hạt cơm
thơm dẻo mỗi ngày. Và trên hết thảy là tình yêu thương nồng ấm bao la của mẹ
cha vỗ về ta trong suốt cả cuộc đời. Thi nhân đã Ngộ ra những điều lớn lao ngay
trong những điều nhỏ nhoi đơn giản trên quê hương và tự ngẫm về những khát vọng
huyễn hoặc của mình:
Ta chinh phục núi thon von
Giơ tay hứng giọt mất còn thiên thu
Phải, những ước mơ, khát
vọng chinh phục những chân trời mới, những đỉnh núi cao luôn luôn là động lực
tốt đẹp nâng đôi cánh cho tuổi trẻ bay lên. Song, tất cả phải bắt nguồn và bắt
đầu ngay chính trên mảnh đất ta chào đời và lớn dậy. Nơi ấy chính là sợi dây
huyền diệu giữ cho ta và cho ta bay lên lên chín tầng cao lấp lánh giải Ngân
hà. Không bao giờ chúng ta được phép lãng quên nơi đó.
Với tôi Ngang
qua mùa Hạ… của Lê Bá Duy vẫn mãi là bài thơ khó. Nhưng tôi thích bài
thơ ấy. Nó như một cái vỗ vai thân ái, làm giật mình, thức tỉnh những trái tim
lãng tử mộng du đang lang thang trên thế gian này, trong đó có thể có cả tác
giả và tôi cũng nên.Tôi sẽ nhớ mãi cái hình ảnh lạ: Ta chinh phục núi thon von…
mà anh đã tạo ra. Hai từ: Thon von… cứ nhắc tôi nhớ đến hình ảnh những rặng núi
răng cưa nhọn hoắt, mờ xa phía chân trời nơi quê tôi. Tuổi thơ của tôi đã
mắc kẹt trên những đỉnh núi ấy. Bởi lúc đó tôi ước mơ mình có thể bước những
bước thật dài, từ đỉnh núi này, sang đỉnh núi kia, tựa bước qua những hòn gạch
mà Cha tôi xếp làm lối đi xuống cầu ao vậy. Hão huyền, nhưng thật lãng mạn…
phải không các quý vị.
Huế 13/9/2012
----
*
Lão Khoa…Nhà thơ Trần Đăng Khoa.
----
© Tác giả giữ bản quyền.
. Cập
nhật lại ngày 14.7.2014
.
Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ TP.Huế ngày 15.9.2012
Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng Lại.
________________________________________________
Bài liên quan
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét